Azərbaycan-Avropa İttifaqı

Azərbaycan Avropa İttifaqı (Aİ) ilə bərabərhüquqlu tərəfdaşlığa əsaslanan münasibətlərin inkişafında maraqlıdır. Azərbaycan 2009-cu ildən bəri Aİ ilə Şərq Tərəfdaşlığı (ŞT) proqramı çərçivəsində ikitərəfli və çoxtərəfli formatda əməkdaşlıq edir. Azərbaycan ŞT proqramında Aİ ilə ikitərəfli əməkdaşlıq xəttinə daha çox üstünlük verir.

Aİ Azərbaycanın ən böyük ticarət tərəfdaşı, o cümlədən ən böyük ixrac tərəfdaşıdır. Aİ Azərbaycana qoyulmuş sərmayələrin həcminə görə birinci sırada dayanır. Azərbaycanda Avropa kapitalı ilə 700 şirkət fəaliyyət göstərir.   

Son 5 il ərzində Azərbaycan tərəfindən ali səfərlər

1. Şərq Tərəfdaşlığı proqramının 10 illik yubileyinə həsr olunmuş Şərq Tərəfdaşlığı ölkələrinin Dövlət Başçılarının şam yeməyi və yüksək səviyyəli konfrans, 13 may 2019-cu il;
2. Şərq Tərəfdaşlığı 6-cı Zirvə toplantısı, 15 dekabr 2021-ci il;
3. Aİ Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin təşəbbüsü və iştirakı ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti və Ermənistan Respublikasının Baş Nazirinin üçtərəfli görüşü, 6 aprel 2022-ci il;
4. Aİ Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin təşəbbüsü və iştirakı ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti və Ermənistan Respublikasının Baş Nazirinin üçtərəfli görüşü, 22 may 2022-ci il;
5. Aİ Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin təşəbbüsü və iştirakı ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti və Ermənistan Respublikasının Baş Nazirinin üçtərəfli görüşü, 31 avqust 2022-ci il;
6. Aİ Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin təşəbbüsü və iştirakı ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti və Ermənistan Respublikasının Baş Nazirinin üçtərəfli görüşü, 14 may 2023-cü il;
7. Aİ Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin təşəbbüsü və iştirakı ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti və Ermənistan Respublikasının Baş Nazirinin üçtərəfli görüşü, 15 iyul 2023-cü il;

 Son 5 il ərzində Avropa İttifaqı tərəfindən ali səfərlər

1. Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Donald Tuskun işçi səfəri, 9 iyul 2019-cu il;
2. Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin işçi səfəri, 18 iyul 2021-ci il;
3. Avropa Komissiyasının Prezidenti Ursula von der Leyenin işçi səfəri, 18 iyul 2022-ci il.

 Azərbaycan  və Avropa İttifaqı arasında imzalanmış və ya qəbul olunmuş sənədlər

Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi (TƏS)

Saziş 22 aprel 1996-cı il tarixində Lüksemburq şəhərində imzalanmış və 1 iyul 1999-cu il tarixində qüvvəyə minmişdir. Sənəd Avropa İttifaqı (Aİ) ilə, hərbi sahə istisna olmaqla, bütün sahələrdə əməkdaşlıq münasibətlərinin hüquqi əsasını təşkil edir və əməkdaşlığın formatını müəyyən edir. 10 il müddətinə imzalanmış Sazişin icra müddəti 2009-cu ildə bitməsinə baxmayaraq onun icrası yeni sazişin imzalanmasına qədər hər il avtomatik olaraq 1 il müddətinə uzadılır.   

Azərbaycan Respublikası ilə Avropa İttifaqı arasında enerji sahəsində strateji tərəfdaşlıq üzrə Anlaşma Memorandumu

7 noyabr 2006-cı il tarixində Brüssel şəhərində imzalanmışdır. Tərəflər xüsusən Avropa enerji təhlükəsizliyinin gücləndirilməsinə təhdid və risklərin aradan qaldırılması baxımından regiondakı ölkələrin suverenliyi, ərazi bütövlüyü və beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinin toxunulmazlığının təmin edilməsinin əhəmiyyətini vurğulayır. Sənəddə 4 sahədə əməkdaşlığın həyata keçiriləcəyi bildirilir: 

• Enerji sahəsində milli qanunvericiliyin Aİ qanunvericiliyinə uyğunlaşdırılması;
• Azərbaycan və Xəzər dənizi hövzəsindən enerji tədarükü və tranzit sistemlərinin fiziki və texniki təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi;
• Enerjiyə qənaət və iqlim dəyişikliyi hədəfləri ilə əlaqədar enerji tələbatının müfəssəl idarəçilik siyasətinin hazırlanması;
• Texniki əməkdaşlıq və təcrübə mübadiləsi.  

Hava xidmətlərinin müxtəlif aspektləri üzrə Avropa Birliyi və Azərbaycan Respublikası Hökuməti arasında Saziş

07 iyul 2009-cu il tarixində Strasburq şəhərində imzalanmışdır. Saziş azad hava nəqliyyatı hüquqlarının verildiyi və hər hansı üzv ölkə ilə hava nəqliyyatı xidmətləri üzrə ikitərəfli sazişin olduğu təqdirdə, Avropa İttifaqı üzv ölkələri və Azərbaycan arasında Aİ daşıyıcısı tərəfindən uçuşların həyata keçirilməsinə imkan yaradır.

Cənub Qaz Dəhlizi üzrə Birgə Bəyannamə

13 yanvar 2011-ci il tarixində Bakı şəhərində imzalanmışdır. Sənəddə Azərbaycan Cənub Qaz Dəhlizinə əsaslı töhfə verən və onu ərsəyə gətirən ölkə kimi qiymətləndirilir. Tərəflər Şah Dəniz-2 və Azərbaycanın digər yataqlarından mövcud təbii qaz resurslarının Avropa bazarlarına çatdırılmasını bölüşülən strateji məqsəd kimi təsbit edir.   

Avropa İttifaqının üzv ölkələrinin xarici sərhədləri üzrə operativ əməkdaşlığın idarə edilməsi üzrə Avropa Agentliyi (Frontex) və AR Dövlət Sərhəd Xidməti arasında operativ əməkdaşlığın yaradılması haqqında İşçi Anlaşma

16 Aprel 2013-cü il tarixində Varşavada imzalanmışdır. Tərəflər arasında qeyri-qanuni/qeyri-nizami miqrasiya miqrasiya, habelə trans-sərhəd cinayətkarlığın qarşısının alınması, Avropa İttifaqı və Azərbaycan arasında müvafiq sərhədlər üzrə təhlükəsizliyin təmin olunması sahəsində əməkdaşlığı nəzərdə tutur.

Azərbaycan Respublikasının Aİ proqramlarında iştirakının ümumi prinsipləri haqqında çərçivə sazişi üzrə Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişinin Protokolu

14 iyun 2014-cü il tarixində Bakıda imzalanmışdır. Protokol Azərbaycan üçün açıq olan mövcud və gələcək Aİ proqramlarında iştirakına imkan yaradır. 

Viza Sadələşdirilməsi və Readmissiya Sazişləri

Azərbaycan Respublikası və Aİ arasında vizaların sadələşdirilməsi və icazəsiz yaşayan şəxslərin readmissiyası haqqında Sazişlər müvafiq olaraq 29 noyabr 2013-cü il tarixində və 28 fevral 2014-cü il tarixində Brussel şəhərində imzalanmışdır. Hər iki saziş 1 sentyabr 2014-cü il tarixində qüvvəyə minmişdir.

Yerdəyişmə üzrə Tərəfdaşlıq barədə Birgə Bəyannamə 

5 dekabr 2013-cü il tarixində Brüssel şəhərində imzalanmışdır. Birgə Bəyannamənin əsas məqsədi Azərbaycan Respublikası və Aİ arasında insanların hərəkətinin asanlaşdırılması, miqrasiya axınlarının müvafiq beynəlxalq standartlara uyğun daha yaxşı idarə olunması və qeyri-qanuni miqrasiya ilə mübarizə sahəsində əməkdaşlığın genişləndirilməsidir.

Tərəfdaşlıq Prioritetləri

Avropa Qonşuluq Siyasətinin yeniləşdirilməsindən sonra Aİ Azərbaycanla AQS Fəaliyyət Planını əvəz edəcək yeni Tərəfdaşlıq Prioritetləri sənədi üzrə danışıqlar aparmışdır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin iştirakı ilə 11 iyul 2018-ci il tarixində Brüssel şəhərində sənəd üzrə danışıqların bitməsini qeyd edən mərasim keçirilmişdir. Sənəd 28 sentyabr 2018-ci il tarixində Azərbaycan – Aİ Əməkdaşlıq Şurasının tövsiyəsi ilə qəbul edilmiş və həmin tarixdən qüvvəyə minmişdir.   

Tərəfdaşlıq Prioritetləri aşağıdakı istiqamətlər üzrə əməkdaşlığı ehtiva edir. 

1. Qurumların gücləndirilməsi və yaxşı idarəçilik
2. İqtisadi inkişaf və bazar imkanları
3. Bağlantılar, enerji səmərəliliyi, ətraf mühit və iqlim fəaliyyəti
4. Yerdəyişmə və insanlar arasında əlaqələr

Sənəddə tərəflər ərazi bütövlüyü, dövlətlərin beynəlxalq sərhədlərinin toxunulmazlığı, biri-birilərinin müstəqilliyi və suverenliyinə hörmət və bu prinsiplərin dəstəklənməsinə sadiq qalmaqla öz aralarında münasibətlərini daha da inkişaf etdirmək məqsədi daşıdıqlarını bildirirlər.   

Sənədin müddəti 2024-cü ilədək uzadılmışdır.

Azərbaycan Respublikası və Avropa Komissiyası ilə təmsil olunan Avropa İttifaqı arasında enerji sahəsində strateji tərəfdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu

18 iyul 2022-ci il tarixində Bakı şəhərində imzalanmışdır. Sənəd Cənub Qaz Dəhlizinin genişləndirilməsi, Azərbaycandan nəql olunacaq qaz həcmlərinin 2027-ci ilədək 2 dəfə artırılması ilə Aİ-yə ən azı 20 milyard kub metr qazın çatdırılması, bərpa olunan enerji sahəsində əməkdaşlığın gücləndirilməsi, təchizat zənciri boyunca havaya atılan metan tullantılarının azaldılması istiqamətində səylərin artırılmasını nəzərdə tutur.

Müzakirədə olan ikitərəfli sənədlər

• Azərbaycan – Avropa İttifaqı yeni hərtərəfli saziş
• Bir tərəfdən Azərbaycan Respublikası, o biri tərəfdən Aİ və onun üzv ölkələri arasında Vahid Aviasiya Məkanı haqqında Saziş